woensdag 1 november 2023

24 redenen om naar de 24u van Permeke te komen



  1. Het duurt letterlijk 24u. Van vrijdag 16u tot zaterdag 24u. Heerlijk, toch?
  2. De herfst laat zich voelen. Wat is er dan beter dan boeken en schrijvers en muziek en liefst een combinatie van dat alles?
  3. De herfst laat zich voelen. Het programma dat werd uitgewerkt voor het plein zal veel regen en wind niet doorstaan. Alles zal dus plaatsvinden in de bib, maar ik vind dat ergens ook geweldig, laat de bib maar eens 24 uren knallen.
  4. Bib Permeke kreeg deze zomer een mooie herinrichting. Kom eens kijken hoe fijn het er nu is, hoe anders, hoe meer vandaag, hoe meer een plek, een echte plek. Mijn nieuwe werkplek!
  5.  Op vrijdag starten we gezellig met muziek. Iets met plaatjes kiezen, maar dan echte, vinyl. Boekje kiezen, plaatje kiezen. 
  6. Schrijver en beeldend kunstenaar Maarten Inghels stelt zijn nieuwe installatie voor waarin je papieren vliegtuigjes uit een automaat kan halen: de Paper Plane Vending Machine (from unread and unsold books). Dat wil je toch!
  7. Er is ook veel te beleven in de horeca rond het plein. Astrid Haerens zal bijvoorbeeld voorlezen uit haar bundel Oerhert in café Kiebooms. Die bundel was me veel getipt de laatste maanden.(Sorry, ik heb een exemplaar uit de bib, ik breng het voor vrijdag terug beloofd!)
  8. Vanaf 19u kan je voor slechts 15 euro genieten van een heerlijk programma met topnamen. In het auditorium, op het podium in de bib. 
  9. Peter Verhelst. Of beter: de stem van Peter Verhelst. Dat is een belangrijke reden. 
  10. Alex Deforce ken ik niet maar hij is dichter, muzikant en tekenaar. Dat maakt nieuwsgierig. 
  11. Er gaat ook lekkers te eten zijn, want het komt van Cornichon, en dat is eigenlijk een synoniem voor lekker. 
  12. Fahad Seriki, dat is blijkbaar een fenomeen. Ik wil weten of het waar is, of dit een concert wordt waar niemand stil zal blijven staan. 
  13. De ´sleep over´in de jongerenbib was snel uitverkocht. De plekken voor de lees- en schrijfmarathon zijn ook gegeerd. In deze stad zijn er dus jongeren die een nacht in de jongerenbib een geweldig idee vinden, die daar absoluut bij willen zijn. Kom langs, werp een blik op de glazen kubus waar die jongeren hangen en lezen. Gratis gelukshormonen voor iedereen die de wereld vandaag moeilijk vindt, voor wie hoop zoekt. 
  14. EN DAN DANSEN WE TUSSEN DE BOEKEN
  15. Ontbijt met het allerbeste uit 2060: koffie van de Viggo's en koeken van Lina's. 
  16. Het is ook BoekHandelWandelWeekend. Van de bib naar boekhandels wandelen.  
  17. Neem je kinderen (6+) mee naar een interactieve presentatie van Mathilde Masters. Die van 321 superslimme dingen die je moet weten over dieren of 123 superslimme dingen die je moet weten over het klimaat of van De keukenprins van Mocano. 
  18. Joke van Leeuwen. Joke van Leeuwen! Joke van Leeuwen!! 
  19. Phara de Aguirre interviewt Bart Moeyaert. Hij woonde lange tijd op 300 meter van de bib. Hij is veertig jaar schrijver. Hij is volgens mij ook 22 jaar schrijfdocent, ik was een van zijn eerste leerlingen. Ik kijk er echt naar uit om hem te mogen ontvangen in 'mijn' bib, om me te verwonderen hoe het leven dus kan lopen. 
  20. Ik zal alles verdragen, ook mezelf. Bàm, wat een titel. Kom luisteren wat daar achter zit. 
  21. Voor de kleintjes: Wilma Wonder. Ken je haar nog niet?  Hanne Luyten schrijft over duiven, takken en rupsen en de illustraties van Noëmi Willemen zijn zooooo mooi. 
  22. Vanaf puntje 18: allemaal gratis hé mannekes. 
  23. Ik heb geweldige collega´s die dit allemaal organiseren en/of intussen ook gewoon de bib doen draaien. 
  24. Dan zien we elkaar nog eens. Dan kan je vragen hoe het met me gaat, daar tussen de boeken. Dan kan ik zeggen: het gaat goed, hier tussen de boeken, hoe gaat het nog met jou? 


woensdag 6 september 2023

(10) Untiteld - Kris Martin - Kunst op het domein van UPC Duffel

Ik ben weer in het UPC Duffel. Niet voor een opname, gelukkig. Ik ga naar een nieuwe therapeut die  enkele dagen per week in de polikliniek haar praktijk houdt. 

Het is niet vervelend om hier te zijn. Het voelt niet vreemd of beangstigend. Dat is een teken dat het best goed met me gaat, besluit ik, ondanks dat niet zo voelt, en al zeker niet de hele tijd. 

Dit is de plek van het nieuw begin. Dit is de plek waar er ruimte was voor mij en waar ik eindelijk ruimte kon maken in mijn hoofd, en veel belangrijker zo bleek, in mijn lijf. Ik ben dankbaar. En trots, want ik deed het zelf.

Ik ben wat te vroeg voor mijn afspraak. Ik wandel over het domein en kom voorbij dit kunstwerk van Kris Martin. 


Ja, de bomen zijn het kunstwerk. 

Het kunstwerk wordt duidelijk toegelicht:

Een bosje wilgen (salix) werd aangeplant en, apart van het bosje, een treurwilg (salix pendula). In het bosje heerst een grote concurrentiestrijd om licht, dat hier immers de meest sturende factor is voor groei. De oorspronkelijk uitgesloten, solitaire boom kent deze concurrentie niet en zal uitgroeien tot een grote boom met een prachtig bladerdek. Met deze eenvoudige ingreep wijst de kunstenaar erop dat uitsluiting en anders-zijn ook positieve effecten kunnen hebben. (meer info)

Toen ik een tijd geleden werd gegidst langs de verschillende kunstwerken op het domein van UPC Duffel, vertelde men dat dit kunstwerk wel al enkele keren herplant werd. Wat we nu zien, is niet meer het originele werk. Of ja, wat is het kunstwerk? 

Veel meer dan de betekenis van het werk, bleef deze anekdote hangen in mijn hoofd. Want er was een idee van een kunstenaar, een plan, en dat werd uitgevoerd. Maar dan was er de tijd, de natuur, de wereld om het kunstwerk heen. Het ging niet best. Er werden nieuwe bomen geplant, de locatie werd licht gewijzigd, meer schaduw of net meer zon. 

Wat is het kunstwerk, vraag ik me af, deze bomen die niet meer allemaal de oorspronkelijke bomen zijn? Of het idee, het concept?

Ik zie mezelf. Misschien ben ook ik niet de bomen, misschien ben ik het idee, het concept. Ik ben mijn idee. Ik ben niet meer strikt oorspronkelijk. Ik heb wat bomen moeten verplanten, ik heb er nieuwe gezet. En dat is helemaal goed, ik kom naar deze therapeut om dat nog eens tegen mezelf te zeggen.

En kijk nu, kijk met me mee naar deze boompjes. Het is nazomer met hoge temperaturen, maar de herfst toont zich al in de kleine wilgenblaadjes. Ik was hier gedurende de hele lente opgenomen. De zomer zou ik rusten, ademen, bijkomen, thuiskomen, thuis zijn. Het liep anders dan verwacht. Alles veranderde. Veranderingen die ik wou en zelf initieerde maar ook veranderingen die me overkwamen. 

De herfst is in zicht en ik bleef overeind. Ik gleed niet weg. Al dat ontastbare, vage ´werk´ van de voorbije maanden heeft hiertoe geleid. Mijn boompjes zijn geknakt bij de zomerstorm. Ze zijn zwak en verdord, te weinig water, te weinig zon, ik weet het niet. Het doet echt pijn. 

Maar ik ben er nog, ik blijf gewoon mij. 
Het is mijn werk.
Ik zorg voor mijn boompjes, misschien moet ik er enkele verplanten, misschien plant ik er wel nieuwe. 


***

Dit is het tiende en laatste artikel in een reeks over kunst op het domein van UPC Duffel. 

vrijdag 30 juni 2023

(9) Camera Obscura - Luc Van Eycken - Kunst op het domein van UPC Duffel

Ik vertrek voor een laatste loopje in Duffel. Ik hoop te blijven lopen, maar niet meer in Duffel. Ik wil naar huis, ik ga naar huis. 

Ik kies voor de lange route. Ik start zoals steeds op de finse piste, een parcours met schorssnippers van 500 meter op het domein van het UPC. Er staat een soort hokje langs het parcours, en nu stond het deurtje open. Ik stopte dus even en keek naar binnen. Ik werd niet veel wijzer. 




Het is een donker hokje, een soort capsule, bekleed met lood, en bovenop een periscoop. Het is een donker hokje en ik hou niet van donker. Ook niet van hokjes. 

Ik bedenk: door deze opname zit ik misschien ook in een hokje. Het deert me niet zo. 

Nu ik terug naar huis ga, na bijna drie maanden in het ziekenhuis, merk ik dat zowel ikzelf als de mensen over mij een oordeel willen vellen. Was deze opname nu nodig? Was het zinvol? 

Dat is een lastige vraag omdat ik zonder duidelijke verwachtingen ben gestart met die ziekenhuisopname. Dus op basis van wat zou ik nu kunnen oordelen over het succes

Een poging. 

Ik voelde me veilig in het ziekenhuis. Dat was die eerste dagen erg belangrijk. 
Ik vond ook rust in het ziekenhuis. Die rustmomenten (zowel dutjes als gewoon momenten van rust waarin ik zo weinig mogelijk deed) moest ik inplannen in het therapie-dagschema. Dat hielp me, thuis vond ik die rust absoluut niet. Het aantal uren dat ik daar heb geslapen is fenomenaal. 

Ik had toegang in het ziekenhuis tot goede therapie: wekelijks zag ik zowel de psychiater als de psycholoog, zonder dat ik me ver moet verplaatsen. Ik ging ook trouw naar de sessies mindfulness, relaxatie en yoga. Er waren ook groepstherapie-sessies, maar daar heb ik niet zo veel aan gehad. Het waren 'lesjes' rond depressie, maar ik had al zoveel gelezen dat ik weinig nieuws hoorde. Het gesprek met de andere patiënten kwam ook maar zelden op gang, ik had de indruk dat de therapeuten er niet in slaagden om een veilig klimaat te creëren waarin iedereen zich kwetsbaar durft op te stellen. 
Daarnaast valt er heel veel weg bij zo'n opname: oudertaken, huishouden (al moet er wel wat gebeuren in je leefgroep zoals winkelen en afwassen) en uiteraard, een sociaal leven met vrienden en familie. Die tijd kon ik gebruiken om nog meer te rusten en om te lopen. 

Is dat een positieve balans? Ik weet het niet zeker. Ik heb mijn meisjes enorm gemist. Ik heb mijn lief weinig kunnen zien. Er is geen plotse genezing geweest, geen eureka-moment. Soms denk ik: het enige wat echt werkt, zijn tijd en boterhammen. En die waren er thuis gewoon ook? 

Het is misschien zoals dit kunstwerk, dit hokje. Ik lees dat de titel 'Camera Obscura' is, ik lees dat de kunstenaar het wil hebben over privacy. Ik probeer een betekenis te bedenken: iets wat dit kunstwerk voor mij betekent. Over het donker? Over het bekijken en bekeken worden? 

Het voelt geforceerd, onecht. Ik kan niks bedenken. 

Ik hervat mijn looptour. Ik heb meer dan een uur gelopen als ik terug langs het hokje kom. Er komt nog steeds niets, geen idee, geen connotatie. 

Het mag, zeg ik tegen mezelf, je mag lekker niks ervan vinden. Net zoals ik ook geen helder antwoord heb op de vraag of de opname in de psychiatrie zinvol is geweest. 

Misschien is dat net het antwoord: ik heb ingezien dat ik niet altijd en niet van alles iets hoef te vinden. 


***

Dit is het achtste artikel in een reeks over kunst op het domein van UPC Duffel. 



woensdag 14 juni 2023

(8) Glas in magnolia - Lotte Van den Audenaeren - Kunst op het domein van UPC Duffel.

Een van de begeleiders neemt mij en een andere patiënte mee op een wandeling over het domein langs de kunstwerken. Eindelijk iemand die met mij wil praten over alles het moois dat hier zomaar staat en hangt. Ze wijst naar een verborgen kunstwerk, in de kruin van een magnolia. Als je goed zoekt, zie je tussen de grote groene bladeren een kleine glazen sculptuur. Een breekbaar werkje van glas en keramiek. Amper zichtbaar in de herfst, een vreemd oranje object in de winter, bijzonder in de vroege lente wanneer de magnolia bloeit, en nu, net voor de zomer, verborgen in al het groen. Er hangen gelijkaardige sculpturen in Chicago, Philadelphia, Brooklyn. En in Duffel. Nice. Het is hier plots een wereldplek. Het voelt als een cadeautje: dit weten, langs deze boom lopen aan de rand van het domein en kijken of het er nog is.

Copyright foto en meer info op de website van UPC Duffel


 
Ik kreeg veel cadeautjes de voorbije maanden. 
Zo stuurde een vriend deze afbeelding:






Hij had €3,99 op mijn rekening overgeschreven. Hij stuurde ook: in plaats van te vragen wat ik voor je kan doen of hoe het gaat doe ik het op mijn manier: je trakteren op wat ik het lekkerst vind.
Dus ik ging naar de winkel, kocht aardbeien en ze smaakten verrukkelijk.

Een kennis heeft op Goodreads gezien dat ik de bundel 'Hold your own' van Kae Tempest graag wil lezen. Ze heeft een exemplaar gevonden in de kringwinkel en wil het boekje graag doorgeven. Ze springt op haar fiets en brengt het boekje naar het ziekenhuis. Ik zie haar niet maar ik ben haar zo dankbaar.

Twee lieve collega’s komen op bezoek. Ze schudden de pendelstress van zich af en wandelen met me mee langs de Nete. Ze hebben allebei een klein boekje voor me mee. Die boekjes liggen in de verpakking op mijn kamer, omdat ik ze wil sparen. Ik weet dat ik op een dag zal denken: ik wil een klein boekje. Misschien hier in het ziekenhuis, misschien als ik weer thuis ben.

De tuin van de afdeling is goed onderhouden. Het terras is gezellig, er is een grote parasol die schaduw biedt, de beplanting wordt netjes bijgehouden, het gras gemaaid. Maar de haag rondom de tuin is warrig. De takjes groeien gretig alle richtingen uit. Een van de begeleiders merkt het zuchtend op: wanneer gaan ze die haag nog eens doen? Nu glijdt mijn blik telkens naar de haag. Ik loop erlangs en ga met mijn handen door de takjes, alsof ik door de warrige haren strijk van een geliefde. Het is goed zo, wil ik zeggen, het is helemaal goed, groei maar hoe je wil. Onstuimigheid is ook een optie.

Ik kreeg van mijn mama het boek 'Faith, Hope and Carnage' van Nick Cave en interviewer Seán O'Hagan. Op bladzijde twee begin ik al meteen met onderlijnen. Ik lees buiten, op het terras van de afdeling, tot het uiteindelijk zelfs op die eindeloze zomeravond donker wordt. Er komen nog eens tranen, het doet deugd.

Een vriendin die de donkerste donkerte in mij heeft gezien, heeft me een hele tijd elke dag een bericht gestuurd. Ik ben er voor je. Ik denk aan je. Ik wens je wat zon deze dag. Ik heb al die keren onze vriendschap doorvoeld. Ik zag haar gisteren eindelijk nog eens in levende lijve. Dank je, dank je, fluisterde ik bij een stevige omhelzing. Wat later zaten we op een terras allebei te huilen, omdat het eindelijk beter gaat, redelijk goed zelfs zeg ik met trillende stem.

Ik heb een verkeerde link geplakt bij mijn favorieten. In plaats van de homepagina van Google Foto's kom ik steeds op die ene dag uit in augustus vorige zomer. Een vriendin en ik, roze kaken van de zon en glas wijn (of twee), ergens aan de Schelde. Het is heerlijk, zo vertelde ik haar vorige week, elke keer duikt die foto weer op en mag ik terugdenken aan die avond, het is een houvast.   

Ik denk aan het glaswerk in magnoliaboom. Ik stel me de kunstenaar voor die zich soms afvraagt hoe het nog gaat, met haar kwetsbare objecten in die bomen overal. Zou ze trots zijn? Of bezorgd? Of grinnikt ze misschien? Ze hangen daar toch maar mooi. 

Zo koester ik al deze gebeurtenissen. Trots. Bezorgd. Dankbaar. En ik glimlach, om de aardbeien, de warrige haag, de tranen op het terras. 

***

donderdag 8 juni 2023

(7) Kapel van het niets - Thierry de Cordier - Kunst op het domein van UPC Duffel


Ik ga naar een groot kunstwerk.
Ik ben klein.
Iedereen is hier klein. De mensen die hier verblijven, maar ook de bezoekers.
Er is meestal iets groots aan de hand, iets heftigs, iets dat de menselijke draagkracht overstijgt.
Dan kan je naar hier komen, naar deze plek. 


Ik stap binnen. 
De ruimte stijgt meters boven me uit.
Het is een kapel, de kapel van het niets.
Langs de buitenkant helemaal zwart, binnenin helder wit. 
En open, dus ook groen van de bomen en blauw van de lucht.
Het wit is het goddelijke, de zuil is de mens. Zeggen ze.







Het is allemaal goed voor Maria, zij waakt over de ingangsdeur. 

Hier is het rustig, hier is het stil.
Als je de deur sluit, klinkt er een dof geluid, een galm.
Je bent opgesloten maar je voelt je vrij, er is veel ruimte om je heen.

Hier, in deze stilte, in deze ruimte die voor nu helemaal van mij is, zie ik het plots helder.
Het zijn niet de grote dingen.
Het zijn kleine dingen.
Het zijn kleine dingen met veel ruimte eromheen, kleine dingen die plaats krijgen.
Tijd. Witruimte. Ademruimte. Denkruimte. Voelruimte.

Enkele kleine dingen in mijn hoofd, haken zich plots aan een groot gevoel.


Ondertussen is de schilder bijna klaar. Het is nochtans een grote klus. 
Met ook maar twee handen en een kleine verfrol.
Ik kom morgen terug neem ik me voor.
Ik kom weer wat klein zijn.




dinsdag 30 mei 2023

(6) The Stone Garden - Orla Barry - Kunst op het domein van UPC Duffel

Je kan hier, op het domein van het psychiatrisch centrum in Duffel, in de put gaan zitten. Het is een mooie put. De zitjes zijn gemaakt van gladde leistenen, de bodem is bedekt met allemaal ronde keitjes, in een patroon van golven en spiralen. In een lentezonnetje zijn de leistenen aangenaam warm. Aan de andere kant van de put zit je in de schaduw van esdoorns en is het frisser. Je kiest maar. 


De put ligt midden op het grote domein maar door de oriëntatie van de gebouwen is het zo dat er weinig ramen rechtstreeks op uit kijken. Ik vraag me af of dat toevallig zo gekomen is, of een weldoordachte keuze. Je zit hier rustig. 

Je horizon wijzigt. Je daalt af via de trapjes, gaat zitten en het gras bevindt zich plots op ooghoogte.. Als je meer van de wereld wil zien, moet je hoofd optillen, je blik omhoog gooien. Als je gewoon recht voor je kijkt, zie je gras, madeliefjes, boterbloemen. Dat doet iets. 

De put kan een poetsbeurt gebruiken. Er is een tekst gelegd met de keitjes, maar ik kan de woorden niet ontcijferen, dus ik zoek het op: 

De Ierse kunstenares Orla Barry creëerde een verzonken zitput. The Stone Garden is qua vorm en materiaal gebaseerd op  traditionele Ierse ontmoetingsplaatsen. In de bodem van de zitput vormen gekleurde keien de woorden “it’s nearly summer – it’s nearly spring – it’s nearly autumn – it’s nearly winter”. In de kuil word je geconfronteerd met de stroom van je leven. lees meer


De verwijzing naar een ontmoetingsplaats is logisch, je kan hier makkelijk met velen zitten, maar ik zit hier vandaag net om alleen te zijn. Ik wil even in de put zitten, even verzonken in de wereld. 

Toen ik arriveerde op de afdeling voor de behandeling van depressie, voelde ik me een uitzondering. Een a-typische patiënt. Ik dacht dat dit namelijk de basispositie was van de depressieveling: zittend in een diepe put en alle kracht en energie verloren om eruit te klimmen, continu somber, bedroefd en radeloos. Maar bij mij was er geen sprake van opeengestapelde problemen, er was eigenlijk nauwelijks een probleem. Er was niets gebeurd dat mij in de put getrokken had, geen groot verdriet, geen acute rouw. Nee, bij mij was het veel complexer. Dat dacht ik toch. 

Nu weet ik dat die typische patiënten die een negatieve spiraal van problemen en moeilijkheden achter zich aanslepen, de uitzonderingen zijn. Alle anderen, waaronder ik, vragen zich nog altijd af: hoe kom ik nu in deze depressie terecht? We leren hier door zelfonderzoek waar onze kwetsbaarheid, onze ‘vatbaarheid’ voor depressie zit, en hoe een omgeving dit in de hand kan werken en welke gedrags- en denkpatronen niet helpend zijn. Maar we blijven verwonderd naar onze eigen depressie kijken.
Hoezo, bij mij? Hoezo, ik? 

Er is eigenlijk helemaal niks, zegt de worstelaar terwijl hij zijn brede getatoeëerde armen in de lucht zwiert, machteloos en gefrustreerd.

 Ik had het lastig in de coronaperiode, zegt de lieve winkelbediende, en toen kreeg ik een soort smetvrees en nu zit ik al maanden in deze depressie en ik weet nog altijd niet wat er is gebeurd. 

Ik dacht dat het me allemaal wel lukte, vertelt een jonge mama, maar ik besefte pas dat er een probleem was toen iedereen in mijn omgeving zich zorgen begon te maken, en nu weet ik eigenlijk nog steeds niet wat er aan de hand is. 

Depressie is een rommeltje. 
Het is meer dan een dipje, lastiger dan even in de put zitten. Maar verdere definities zijn moeilijk. We functioneren niet meer, we zitten vast. Dat delen we allemaal. 

En ik zit hier, in deze mooie put. Hier fluiten vogels. Hier is een horizon, bezaaid met madeliefjes. Ik moet hier niets doen, ik moet hier zelfs niet naar antwoorden zoeken. Gewoon wat kijken, in de wereld zijn. Ik voel dankbaarheid, opgelucht dat ik even uit de rommel ben, hier in de put. 


***


Dit is het zesde artikel in een reeks over kunst op het domein van UPC Duffel. 

 

 

dinsdag 23 mei 2023

(5) - Job Koelewijn - 101 keer waar het op aan komt - Kunst op domein van UPC Duffel


Het lijkt wel een gigantische versterker. Of een scherm voor aankondigingen.
Ik wandel langs het werk en beeld me in dat er plots woorden klinken Of dat er tekst verschijnt. Dat zouden aanmoedigingen kunnen zijn, bedenk ik. Hou moed. Of: Elke keuze is lastig, tot je ze maakt.  Of deze: Het mooiste wat je kunt worden, is jezelf. 

Ik heb niet zoveel inspiratie voor wijsheden die ik zou willen horen. Ik hou niet van de zogenaamde tegeltjeswijsheid, omdat het zelden helpend is. Voor mij. Nu. Hier. 

Vorige week trapte ik in de val van de zelfhulp. Ik beluisterde een podcast die zou gaan over hoe te veel werken ook een vorm van verdoving is. In mijn proces hier kwam dat ook naar boven. Ik wou deze aflevering dus graag beluisteren want ik snakte naar herkenning en hoop dat het anders kan. 

Zelfhulpboeken, websites en podcasts zijn echter niet onschuldig. Er zit vaak een strak verdienmodel achter, het verdienen van geld op de miserie van een medemens vind ik onethisch en mensonwaardig. De inzichten die worden gedeeld zijn soms enkel gebaseerd op de eigen ervaring of ‘het gevoel dat ik anderen wil helpen bij hun zoektocht’. Een blogger of podcastmaker benoemt zichzelf dan trots als  ‘maker/schrijver/coach én ondernemer’, het is geen geheim dat er geld wordt verdiend. Het zijn vaak vrouwen, en ik krijg de kriebels van het #girlboss-feminisme.  Het is een heel dun geprivilegieerd soort feminisme waarbij het vooral gaat over het eigen gelijk en geluk, en weinig over de algemene en broodnodige strijd om gelijkwaardigheid. 

Dan nog zou je kunnen argumenteren dat dat verdienmodel er niet toe doet, en dat iemand er maar mee geholpen kan zijn. Dat is zeker zo, maar er is een belangrijke disclaimer die vaak wordt vergeten: zelfhulp is niet aangewezen bij zware mentale problemen.
Als je niet meer functioneert, je bed niet meer uitgeraakt, niet meer helder kan denken, de hele dag door somber en ongelukkig bent, dan gaat zelfs het beste boek, het allerbeste advies van een ervaringsdeskundige je niet helpen. Een zelfhulpboek is géén alternatief voor een professionele behandeling van mentale problemen

Ik ben ondertussen goed geholpen met medicatie (wat een hele zoektocht was), met een goede psychiater en psycholoog, en met relaxatie/mindfulness/meditatie.
Als ik één ding heb geleerd de voorbije weken: inzichten zijn helemaal niet zo belangrijk. Ik heb die ontzettend overschat de voorbije jaren. Als ik het begrijp, dan zal het vast veranderen, dan kan ik veranderen. Ha, had ik het even mis! Ik had nog honderd boeken kunnen lezen, mét waardevolle inzichten, het had me niet geholpen. Inzichten zijn niet meer dan een beginpunt, en dan wordt het meestal pas echt lastig. Het is je gedrag dat je moet aanpassen en tussen inzicht en werkelijk gedrag gaapt een groot en bedreigend niet-weten. Daar houdt een boek op en daar heb ik net hulp bij nodig. De claim dat zelfhulpboeken je leven kunnen veranderen, vind ik dus problematisch. 

Toch trapte ik in de val van de zelfhulp, waarbij nog een ander kwalijk gevolg naar boven kwam. Ik luisterde naar die podcast over de verdoving van het doen, over hoe hard werken en bezig blijven vaak een vlucht is, om vooral niet te voelen. Bovendien, zo wordt er gesteld,  wordt deze destructieve strategie in onze maatschappij gewaardeerd en zelfs aangemoedigd: wat een harde werker, fantastisch! 

Na het luisteren naar het zelfhulp-advies, voelde ik me doodongelukkig. Dat klopte niet: ik zou me toch net gesterkt moeten voelen, gezien en erkend? Nee, ik was uitgeput, leeg. Hoe kwam dat? Ik luisterde toch om nog wat extra motivatie te vinden, om nieuwe inzichten op te doen? Ik begreep mezelf niet en ging onrustig slapen. 

De volgende dag wist ik waarom: door deze podcast kreeg ik het gevoel dat het allemaal mijn eigen schuld was. Ik was zo dom geweest om te blijven rennen. Ik had deze depressie (of toch dit aspect, want het gaat wel over meer dan deze verdoving/vlucht) aan mezelf te danken: ik heb het gewoon niet goed gedaan. Ik heb het aan mezelf te danken. Eigen schuld, dikke bult. 

Gelukkig heb ik een lief met wie ik kan praten, gelukkig heb ik nu professionals aan mijn zijde die met me mee denken. Want nee, ik kan mezelf nu niet helpen met een boekje of een podcast.Ik heb hulp nodig, hulp van anderen, hulp in de vorm van mensen, knuffels, professionele begeleiding, oefeningen. 

Ik overdenk dit allemaal terwijl ik passeer aan dit kunstwerk. Ik weet dus niet welk helpend advies op deze billboard zou kunnen verschijnen of door deze speaker zou kunnen weerklinken. Elk advies of inspirerende quote schiet hopeloos tekort in deze omgeving, waar mensen zijn opgenomen die al werkelijk alles hebben geprobeerd en nu toegeven dat ze niet meer kunnen, dat ze meer hulp nodig hebben. Hier zijn mensen die elk pinterest-bord met goede quotes volledig zijn ontgroeid. 

Ik zoek op hoe het zit met dit kunstwerk. Ik had het juist met mijn interpretatie: 

Job Koelewijn installeerde voor de tweede Triënnale “What matters – Waar het op aan komt” dit monumentale billboard in de vorm van een Marshall-versterker. 

Blijkt dat het kunstwerk enkel ‘werkt’ bij evenementen:

Je hoort het gedicht van W.M. Roggeman: “Waar het op aan komt”, voorgelezen door 101 verschillende personen. Doordat de tekst niet feilloos wordt voorgedragen, voelt het menselijk en broos. Het geheel klinkt als een oneindige, meditatieve mantra. (lees meer)


Ik zoek het gedicht op. 

Waar het op aan komt -  W.M. Roggeman

 

Waar het op aan komt

 is datgene wat je verzwijgt

 als alles al gezegd is,

 is dat wat van je overblijft

 als je er nog altijd bent.

 

 Zoals ook ik er niet meer ben

 wanneer je niets meer tot me zegt,

 of wanneer je mijn naam niet meer noemt.

 Zoals ik zwijg in wat ik herken,

 zo is het.

  

De stilte van je woorden.

 De klanken van je zwijgen.

 Daar gaat het om.

 Om niets anders.

 Geloof mij. Op mijn woord.



Het gaat over stilte, het gaat over zwijgen. Het gaat over het geven van geen enkel advies. Dat is waar het op aan komt. 

Wanneer ik nu aan dit kunstwerk passeer, herhaal ik stilletjes fluisterend de titel: waar het op aan komt, waar het op aan komt. Vervolgens zwijg ik bewust. En zo helpt ook dit kunstwerk, net omdat het zwijgt, net omdat het mij vertelt dat stilte de beste zelfhulp van allemaal is. 


PS: een aanrader is trouwens 'Hoe ben je zo!?', de anti-zelfhulp-podcast van een stel vrolijke Nederlandse psychologen. Ze maakten recent een top tien van zelfhulpnonsens. 


***

Dit is het vijfde artikel in een reeks over kunst op het domein van UPC Duffel.