Er zijn twee wachtzalen aan het onthaal van het Universitair Psychiatrisch Centrum in Duffel. Als je binnenkomt heb je links een wachtzaal waar een foto van de zee aan de muur hangt. Groot en zacht golvend. Rechts heb je een wachtzaal waar een foto hangt van iets bruins, iets onbestemds, een kleiner beeld. Je kan kiezen voor de stoelen aan zee of voor de zacht lederen fauteuils bij het hout, of de close-up van haar, of wat het ook is op die foto.
Het bijzondere is: hier moet je niet meer zijn.
Je meldt je aan op dag één, je vult papieren in. Je moet een handtekening zetten onder een formulier dat zegt dat het ziekenhuis verantwoord met je gegevens zal omgaan, je zegt dat je graag vegetarisch eet en je overhandigt, als je geluk hebt zoals ik, het kaartje met de gegevens van de hospitalisatieverzekering.
Je wordt de weg gewezen naar het gebouw van de juiste afdeling. Daar zal je zijn op dag twee, drie, vier, vijf en onzeker lang. Zeker is dat je in weken gaat tellen en niet in dagen. Je telt in weken zoals je doet bij een opzegtermijn of een dieet. Je telt af en tegelijkertijd op. Misschien tel je zelfs in maanden, zoals je dat doet bij baby’s. Je houdt bij wat een baby leert aan de hand van het aantal maanden. De eerste keer rollen op vier maanden, het eerste stukje broccoli op vijf maanden,. Ik herinner me de geruststellingen, dat het bij iedere baby anders is, dat ieder kind zich op zijn tempo ontwikkelt. Er is meestal helemaal niets om je zorgen om te maken. En toch tel je de weken, de maanden en maak je je zorgen.
Het onthaal blijft een onthaal. Ik ben al lang onthaald. Ik tel: zes weken, anderhalve maand.
Het is een vreemd woord. Onthaal.
Halen zoals in naar je toe brengen, het bij zich brengen.
Ont zoals in ontregeld, ontdaan, ontzet, ontkomen, onthuld.
Het ongedaan maken van je naar hier halen?
Ik heb mezelf naar hier gehaald. Ik werd warm ontvangen. Ik was en ben ont.
Op mijn eerste dag, toen ik aan het onthaal kwam, koos ik niet voor de ene wachtzaal en niet voor de andere. De zee was me op dat moment veel te open, te weids, en vooral: te ver. Eindeloos ver weg leek de zee, als een plek die ik nooit meer zou bereiken.
De foto van het hout, het haar, of het meisje Alexia, want dat is de titel van het werk; was me te raadselachtig, het maakte me nerveus, ik kon niet denken, ik wou niet associëren, zelfs niet vanuit een zachte stoel.
Ik draaide nerveus rondjes voor een prikbord, iets verderop in de gang van het onthaal.
Mededelingen allerhande. Kleurplaten van Duffeltje het knuffeltje, het familieproject van het UPC. Een oproep voor deelnemers aan wetenschappelijk onderzoek. En een gedicht. Het vergt al mijn concentratie om het lange gedicht te lezen, maar toch klamp ik me vast aan woorden. Woorden, altijd woorden, woorden zijn mijn houvast. Misschien troosten woorden meer dan beelden, misschien zijn woorden meer voor troost en beelden meer voor hoop. Zou dat kunnen?
Soms, als ik terugkeer na een rondje rennen in het park hier vlakbij of op de dijk aan de Nete, neem ik de ingang van het onthaal. Ik kijk in het voorbijgaan naar de kunstwerken. Ik zou nog steeds niet weten wat ik zou kiezen, links of rechts. Het blauwe of het aardse.
Vandaag zat er een vrouw op een stoel bij de zee. Haar blik was afgewend van het kunstwerk. Er stroomden tranen over haar wangen, ze huilde erg stil. Ik liep snel verder, ik schaamde me omdat ik haar leed had gezien en vervolgens deed alsof ik het niet had gezien.
Ik wou dat ik kon terugkeren. Ik zou de vrouw rustig aankijken. Ik zou zeggen: er is ook een gedicht, misschien wil u woorden, het gedicht hangt daar. Ik zou wijzen. Ik zou ook zeggen: u mag ook gewoon huilen tijdens het wachten, niet kijken, niet lezen. Het wachten aan het onthaal van de psychiatrie is al veel, misschien hoeft daar nu even niets meer bij. Geen beeld, geen woord.
Ik weet: na het wachten komt het tellen. Misschien ook voor deze vrouw. Het tellen van dagen, weken, en vervolgens maanden.
Ik neem me voor om als het weer eens moeilijk gaat, naar het onthaal te wandelen en daar in een wachtzaal te gaan zitten. Aan zee of aan het golvende haar. Misschien zal ik huilen. Dan weet ik of het waar is, wat ik had bedacht. Dat woorden troosten en beelden doen hopen.
***
De troostzoekers
Zoals geluk gevaarlijk is voor wie er spaarzaam mee omgaat,
voor wie niet-leven een koud kunstje werd, voor wie hier binnenkomt
en twijfelt aan alles wat mooi is, twijfelt aan zijn plek in de wereld,
voor wie eindeloos teert op het verlangen naar beterschap,
voor wie niet breekbaar wil zijn net zo min als populierensterk
en wie mij raakt geef ik de wind, voor wie met een bevel tot
omhakken in de hand rillerig plaatsneemt of juist wil opbloeien
en zie me, voor wie alleen wil zijn maar het niet langer meer kan.
Zoals geluk gevaarlijk is voor hen die het niet kunnen delen,
voor wie wel glimlacht maar de snik onzichtbaar en hoog in
de keel heeft, voor wie alles verloor waar hij van hield, voor hen die
de koek uit de mond sparen en altijd andermans honger stillen,
voor wie weerloos omgaat met de dingen, voor wie iedere
avond zichzelf het donker van zijn kop injaagt, voor wie de hoop
heeft opgegeven als een zieke kameraad, voor wie van alles denkt
maar te weinig uitspreekt, voor wie moe is maar niet meer
in slaap komt en eeuwig ligt te woelen, voor hen die willen leunen,
voor wie onder de mensen wil zijn als onder een warme deken,
voor wie niet weet wie hij is en altijd onzeker, we zijn de leegte,
zeggen we, we zijn de leegte en weten niet hoe ons te vullen.
Zoals geluk gevaarlijk is voor de roekeloze, voor wie verstrikt zit
in eigen-ik, voor wie de weerloosheid weg-eet, koopt, slikt, voor wie
zichzelf bezeert omdat een ander het niet meer doet, voor wie
stemmen hoort maar zelden een lief woord, voor wie bang is om
verlaten te worden en in een leeg huis thuis te komen, voor wie zélf
uit voorzorg iedereen verlaat, voor wie weet dat het hart op vele
manieren kan breken en vergeet dat het ook op vele manieren
weer kan helen, voor wie en voor iedereen is hier de plek.
Marieke Lucas Rijneveld
 |
| Shiretoko #1 - Katrien Vermeire https://www.upcduffel.be/kunstcollectie/shiretoko |
 |
| Alexia - Dirk Braeckman https://www.upcduffel.be/kunstcollectie/alexia |
***
Dit is het derde artikel in een reeks over kunst op het domein van UPC Duffel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten